Quinceañera

Piętnaste urodziny

W Polsce, urodziny jak każde inne, nie obchodzimy ich w żaden szczególny sposób a młodzież wyczekuje raczej swoich osiemnastych urodzin. Organizujemy wówczas duże przyjęcia zarówno dla rodziny, jak i przyjaciół. Osiemnaste urodziny to także symboliczny krok w dorosłość i rozpoczęcie dojrzałego życia. Nikt nie ma zatem wątpliwości, że są one wyjątkowe. Z kolei w niektórych krajach hiszpańskojęzycznych to właśnie piętnaste urodziny są tymi niezwykłymi. Z artykułu dowiecie się dlaczego, oraz czemu ich huczne obchody dotyczą jedynie dziewcząt.

Przejście od dzieciństwa do kobiecej dorosłości jest znaczącym krokiem dla dorastających dziewcząt w większości kultur na świecie. W niektórych krajach Ameryki Łacińskiej ten krok jest naznaczony uroczystymi obchodami piętnastych urodzin zwanych quinceañera lub fiesta quinceañera. Dawniej, ceremonia była sposobem na potwierdzenie, że młoda kobieta osiągnęła dojrzałość płciową i wskazywała na jej gotowość do zawarcia małżeństwa. Aktualnie, bardziej niż rytuałem przejścia, quinceañera jest mocno zakorzenionym w kulturze zwyczajem hucznego świętowania piętnastych urodzin. Wydarzenie to jest obchodzone, z pewnymi różnicami, w większości krajów Ameryki Łacińskiej, z wyjątkiem krajów takich jak Chile, gdzie obrządek nigdy nie zyskał na populaności.

Jakoże quinceañera uważana jest za niezwykle oficjalną i poważną uroczystość, stanowi wydarzenie jeszcze bardziej doniosłe niż komunia katolicka. W związku z tym, rodzina jubilatki często inwestuje w to wydarzenie duże pieniądze. Podczas ceremonii, dziewczyna ma na sobie bardzo elegancką suknię i po raz pierwszy nosi buty na obcasie, które daje jej ojciec. Ma też inną fryzurę, znacznie bardziej formalną. W Meksyku uroczystość rozpoczyna się w kościele i układa się w huczną imprezę, która odbywa się w wynajętych salach, dyskotekach, domach, hotelach, restauracjach itp. Warto dodać, że tradycja zainspirowała nawet takie programy telewizyjne, jak popularny program MTV „Quiero mis quinces”.

Geneza obchodów quinceañera

Pochodzenie uroczystości quinceañera nie jest do końca jasne, choć często mówi się, że obchody mają swoje korzenie w epoce kultur prekolumbijskich, takich jak Majowie i Aztekowie, którzy odprawiali „rytuały dojrzewania”. Celem było zademonstrowanie, że młoda kobieta rozpoczyna dorosłe życie i przyjmuje na siebie kobiecą odpowiedzialność. Wówczas, po osiągnięciu wieku piętnastu lat dziewczynki posyłano do szkoły Telpochcalli, gdzie uczyły się kultury i historii oraz przygotowywały się do małżeństwa. Później wracały one do lokalnej społeczności, aby świętować swoje przyjęcie quinceañera. Wraz z podbojem Ameryki, Hiszpanie, którzy byli katolikami, włączyli mszę do rdzennej tradycji.

Nacisk na kobiecą tożsamość

Uroczystość quinceañera jest zwykle planowana z kilkutygodniowym lub nawet kilkumiesięcznym wyprzedzeniem. Podczas przygotowań, quinceañera jest na ogół otoczona żeńską częścią rodziny. Wydawać by się mogło, że tego dnia uczy się całej „kultury piękna”: depiluje się jej nogi, pachy, brwi, robi manicure, przykleja się sztuczne paznokcie… Podczas przygotowywania poruszane są tematy takie jak szkolne miłości, chłopcy, zaloty czy nowy status młodej kobiety.

Ponadto, płeć piękna odgrywa bardzo ważną i aktywną rolę w negocjacjach z przyszłą quinceañerą w celu zorganizowania jej przyjęcia. Na przykład, sukienkę musi kupić jej ciotka, która potencjalnie mogłaby być zastępczynią matki. Fizyczny wygląd quinceañery w tym dniu pełni kluczową funkcję, ponieważ ma symbolizować dojrzałość i ukazywać jej kobiece walory. Ogólnie sukienki są bardzo efektowne i nawiązują do rodzaju księżniczki. Ze względu na swój styl wydają się być sukniami ślubnymi, chociaż rzadko są białe. Zwykle na włosy dziewczyny zakłada się tiarę, a na jej szyję i ręce biżuterię.

Co ciekawe, mężczyźni, nawet członkowie najbliższej rodziny, nie mogą zobaczyć dziewczyny, zanim ta nie będzie gotowa do ceremonii.

Kluczowym elementem garderoby są buty. Moment, w którym ojciec zdejmuje młodzieżowe buty swojej córki, by zastąpić je szpilkami jako symbolem kobiecości, jest wyjątkowy i symbolizuje jej przemianę z dziewczynki w kobietę.

Przebieg uroczystości

Impreza quinceañera rozpoczyna się wraz z przybyciem gości. Jak już wspomniałam, w Meksyku zwykle zaczyna się od mszy. Zorganizowana z tej okazji msza nosi nazwę „Tedeum” i jest odprawiana tylko wtedy, gdy dziewczyna kończy piętnaście lat, jest więc bardzo wyjątkowa. Z tej okazji kościół dekoruje się w szczególny sposób – kwiatami i czerwonym dywanem. Dziewczyna przyjeżdża do kościoła limuzyną, a czasem nawet dorożką. Po mszy i przed wyjściem z kościoła dziewczyna musi złożyć swój bukiet kwiatów na chwałę Matki Boskiej.

Ceremonia odbywa się zwykle w domu dziewczynki lub w wynajętej przez rodzinę sali balowej. Pomieszczenie, w którym odbywa się przyjęcie, dekorowane jest balonami, których kolor pasuje do sukienki jubilatki. Quinceañera wchodzi w towarzystwie ojca. Następnie, obydwoje rozpoczynają taniec pierwszego walca, który wyznacza oficjalny punkt rozpoczęcia ceremonii. Zgodnie z tradycją dziewczyna musi zatańczyć cztery lub pięć walców. Każdy ma swoje symboliczne znaczenie: „walc prezentacyjny”, „ostatni walc zabawkowy”, „pierwszy but na wysokim obcasie”, „walc koronacji” oraz „walc rodziców chrzestnych”. Podczas tańca „koronacyjnego” quinceañera otrzymuje ostatnie symbole dzieciństwa (np. lalkę) i zostaje ostatecznie ukoronowana przez ojca (zakładając buty na wysokim obcasie), co nawiązuje do jej nowego statusu. Po sekwencji pierwszych walców każdy członek rodziny dziewczynki przemawia przez kilka minut, aby wyrazić radość, jakiej doświadczył w tym wydarzeniu. Potem zaczyna się posiłek. Dla większego komfortu, rodziny często wynajmują usługi firmy dostarczającej jedzenie (catering). Zależy to od ich środków finansowych, ale jak już wspomniałam, wiele rodzin nie waha się zainwestować dużych sum pieniędzy (kilkaset lub nawet kilka tysięcy dolarów), aby zagwarantować powodzenie tej uroczystości.

W kolejnej części, quinceañera porzuca suknię i przebiera się w zdecydowanie bardziej skąpy strój. Nie ma już walców, tylko modne rytmy. Wszystko dzieje się szybko i na zasadzie metamorfozy. Kontrast między niewinną piętnastoletnią dziewczynką a dorastającą kobietą jest bardzo widoczny. Taki jest również cel całego przedsięwzięcia.

Koniec dzieciństwa

Zdjęcia i filmy zostały nam udostępnione dzięki uprzejmości bratanicy Gustavo, Zoe, która obchodziła swoją uroczystość quinceañera dwa lata temu. Argentyńczycy nie mają w zwyczaju organizować mszy z tej okazji, ale jak możecie zauważyć, cała reszta obrzędu, mimo, że mocno zmodernizowana, jest dość konwencjonalna – nie może zabraknąć momentu symbolizującego metamorfozę, czyli nałożenia butów na wysokim obcasie na stopy jubilatki przez ojca.

W zawiązku z powyższym, niewątpliwie quinceañera jest zwyczajem, który nie traci na swoim znaczeniu. Wręcz przeciwnie, dostosowuje się do bardziej nowoczesnych form, aby trwać dalej, natomiast wspomnienia tej uroczystości są dla dorosłych kobiet pełne emocji i nostalgii.

A Wy, co myślicie o tej tradycji? Wiedzieliście o niej przed przeczytaniem artykułu? Dajcie znać koniecznie.